Đại cương về dược liệu chứa celluluse

       Cellulose là thành phần chính của tế bào thực vật.

cấu trúc cellulose

 

Trong gỗ chứa khoảng 5% cellulose; sợi bông vải 97-98%, sợi lanh, sợi gai 81-90%, sợi đay 75%, thân cây họ Cói, họ lúa 30-40%.

Cellulose cũng là một glucosan như tinh bột, phân tử gồm các đơn vị glucose nhưng khác tinh bột ở chỗ dây nối giữa các đơn vị glucose là β 1 → 4. khi thủy phân không hoàn toàn thì trong sản phẩm thủy phân có cellotetraose, cellotrise, cellobiose và khi thủy phân hoàn toàn thì có glucose.

Khi thủy phân cellulose đã methyl hóa thì không thu được 2,3-dimethyl glucose chứng tỏ phân tử cellulose không phân nhánh. Khả năng khử của cellulose hết sức thấp và trong sản phẩm thủy phân lượng 2,3,4,6-tetramethyl glucose cũng rất ít chứng tỏ mạch của phân tử cellulose khá dài. Số lượng phân tử cellulose giao động từ 3000 đến 10.000.

Các phân tử cellulose kết hợp với nhau tạo thành micel tức là bó sợi có chiều dày 50-100A. Các micel lại tạo thành bó microfibril với đường kính khoảng 250A có thể thấy bằng kính hiển vi điện tử, còn fibril thì có đường kính 2000A và có thể quan sát được bằng kính hiển vi thường. Các sợi cellulose chính là các fibril. Các phân tử cellulose trong micel nhờ có rất nhiều liên kết hydro nên tạo được dạng sợi bền chắc.

Cellulose không tan được trong nước và dung môi hữu cơ nhưng tan được trong dung dịch Schweitrerr là hydroxyd đồng trong dung dịch amoniac,tan trong dung dịch kẽm chlorid đậm đặc.

Cellulose khi thủy phân một phần thì thu được cellulose vi tinh thể. Đây là chất bột màu trắng, hạt bột có đường kính 10-15 micromet, không tan trong nước nhưng một phần tan được trong nước có một gel ổn định. Bột cellulose được dùng trong bào chế khoa làm tá dược rã vì cellulose vi tinh thể khi gặp nước nhờ cấu trúc mao quản làm cho nước dễ thấm vào viên nén và làm viên vỡ ra. Bột cellulose còn đóng vai trò vừa là tá dược dính vừa là tá dược trơn. Đây là một tá dược đa năng. Bột cellulose  còn dùng làm chất phân tán và ổn định các nhũ dịch và hỗn dịch.

Khi cho tác dụng cellulose với NaOH thì hydro của nhóm alcol bậc một của các đơn vị glucose được thay tế bởi natri và tạo thành cellulose kiềm.

cellulose tác dụng với NaOH

Giới thiệu Dược sĩ Lưu Anh 398 bài viết
Dược sĩ Lưu Anh tốt nghiệp trường Đại học Dược Hà Nội hệ chính quy. Trường Đại học Dược Hà Nội là ngôi trường đào tạo Dược sĩ đầu tiên tại Việt Nam với bề dày kinh nghiệm và uy tín hàng đầu.