Bào chế bột kép chứa các chất trở thành ẩm ướt chảy lỏng khi bào chế

• Contents

  Bột kép chứa các chất háo ẩm (hydroscopique):

Một số dược chất rắn khi để ra không khí ẩm thì hấp phụ nước lên bề mặt tiểu phân và trở thành ẩm ướt hay hóa lỏng. Khả năng hấp phụ phụ thuộc vào độ ẩm tương đối của không khí. Ở điều kiện khí hậu nóng ẩm của nước ta, các chất háo ẩm thường gặp khá nhiều. Các chất vô cơ như: Các muối bromid (kali bromid, amoni bromid…); các muối chlorid (calci chlorid, amoni clorid…); các muối iodid (kali iodid, natri iodid, amoni iodid…). Các chất hữu cơ như: Amoni acetat, calci glycerophosphat, urotropin, kali natri tactrat, đường, cao mềm…

Cách khắc phục là sấy khô dược chất, hơ nóng cối chày, thêm chất hút và thao tác pha chế nhanh, đóng gói kín để tránh dược chất tiếp xúc với không khí ấm.

Thí dụ:

Rp. Natri phenobacbital

Natri iodid Pyramidon M.f.p. D.t.d.

Trong đơn, natri phenobacbital và natri iodid đều là hai dược chất háo ẩm. Do đó người ta thêm đồng lượng magnesi oxyd vào đê bao và pha chế theo kỹ thuật chung.

• Bột kép chứa các chất tạo thành hỗn hợp chảy (eutectique):

Một số hợp chất hữu cơ ở dạng kết tinh có nhiệt độ chảy thấp, có các nhóm chức aldehyd, phenol, ceton… khi phối hợp với nhau ở một tỷ lệ nhất định sẽ tạo thành hỗn hợp có nhiệt độ chảy thấp hơn nhiệt độ chảy của từng hợp phần. Nếu nhiệt độ chảy của hỗn hợp thấp hơn nhiệt độ không khí thì hỗn hợp sẽ bị chảy lỏng.

Đây là những tương kỵ vật lý:

Thí dụ:

• Long não tạo hỗn hợp chảy với: Mentol, phenol, cloral hydrat, resorcin.
• Phenol tạo hỗn hợp chảy với: Mentol, thymol, cloral hydrat, long não…
• Cloral hydrat tương kỵ với: Phenol, long não, mentol. thymol, pyramidon…

Cách khắc phục là phải cách ly các chất tương kỵ bằng cách gói riêng, bao bằng bột trơ, hay đóng vào vỏ nang có lớp bột trơ ngăn cách…

• Bột kép chứa các muối ngậm nước:

Trong bào chế ta thường gặp nhiều dược chất chứa nước kết tinh, thí dụ: Phèn chua [A1₂(S0₃)₃ . KọSO, . 24HọO], băng sa (Na₂B₄0₇.7HọO), đồng sulfat dược dụng (CuS0₄.5H₂Ò), kẽm sulfat dược dụng (ZnSO, . THọO), magnesi sulfat dược dụng (MgS0₄.7H₂0), v.v… Khi nghiền nhỏ, cấu trúc tinh thể bị phá vỡ và nước kết tinh giải phóng làm cho bột ẩm ướt. Ngoài ra, khi áp suất hơi của muối lớn hơn áp suất hơi không khí, nước kết tinh cũng sẽ giải phóng.

Biện pháp khắc phục chính là thay muối ngậm nước bằng muối khan hay đưa sấy hoặc phi (phèn phi).