1. Một dược liệu có chất lượng tốt hay xấu chủ yếu là do hàm lượng hoạt chất chứa trong dược liệu nhiều hay ít. Hoạt chất của dược liệu thay đổi bởi nhiều yếu tố: trồng trọt, phơi sấy, bảo quản. Ở đây chúng ta xem xét vấn đề thu hái. Nếu thu hái đúng nguyên tắc thì hàm lượng hoạt chất ta mong muốn có trong dược liệu sẽ đạt được tối đa.
Chúng cần biết rằng mỗi dược liệu có thể có nhiều hoạt chất khác nhau, hàm lượng của mỗi hoạt chất có thể thay đổi tùy theo mùa, tùy theo chu kì phát triển của cây. Nếu ta thu hoạch đúng thời gian ( thời gian có thể thay đổi tùy theo khí hậu địa dư của mỗi vùng, có khi xê dịch chút ít tùy theo thời tiết trong năm ) thì sẽ thu nhận được dược liệu chứa hoạt chất tối đa lúc cây bắt đầu ra hoa. Tinh dầu ở cây non chủ là menthol. Ví dụ đối với cây Bạc hà, hàm lượng tinh dầu cũng như menthol. Đối với cây canh ki na thì hàm lượng alcaloid trong vỏ cây tăng nhanh theo sự phát triển của cây và đại tối đa vào năm thứ 7. Hoa hòe hái lúc còn nụ hàm lượng rutin cao, khi hoa nở hàm lượng rutin thấp .
2. Sau đây là nguyên tắc chung định thời kì thu hoạch cho từng bộ phận của cây:
Rễ và thân cây; nên thu hoạch vào thời kì sinh dưỡng, thường là vào thời kì thu đông. Tuy nhiên có trường hợp đặc biệt như rễ bồ công anh cần hái vào giữa mùa hè vì khi ấy chứa nhiều hoạt chất.Có thể đào lúc ẩm ướt vì sau đó vẫn phải rửa sạch đất cát trước khi phơi sấy hoặc chế biến
Vỏ cây: thường thu hoạch vào mùa xuân, là thời kì nhựa cây hoạt động mạnh.
Lá và ngọn cây: phải thu hái vào thời kì quang hợp mạnh nhất thường là thời kì cây bắt đầu ra hoa, không nên thu hoạch khi quả và hạt đã chín.
Hoa và nụ: phải hái khi hoa sắp nở, lúc trời nắng ráo, trước hoặc đúng vào thời kì hoa thụ phấn như nụ hòe, nụ đinh hương.
Qủa: thì cũng tùy loại, hái khi quả đã già như: tiểu hồi, sà sàng, có khi thu hoạch trước khi quả chín như quả mơ, hồ tiêu. Cũng có trường hợp khi quả còn xanh thì hoạt chất nhiều, khi chín thì hoạt chất rất thấp.
Hạt: phải thu hái khi quả chín già, riêng quả khô tự mở thu hái trước khi quả đã chín già
