Dựa trên cơ sở các phương pháp cơ học (nghiền, xay, khuấy, trộn…) hoặc phương pháp dùng siêu âm để phân chia được chất rắn thành các tiểu phân nhỏ và phân tán vào chất dẫn.
Trong thực tế, phương pháp phân tán cơ học là phương pháp chủ yếu được áp dụng trong việc điều chế các thuốc hỗn dịch có các dược chất rắn không hòa tan hoặc rất hòa tan,pn trọng chất dẫn của thuốc, đồng thời cũng không hòa tan hoặc rất ít hòa tan trong nước, không hòa tan trong các loại dầu thực vật và ethanol…
Contents
Cách tiến hành:
Ở quy mô sản xuất lớn có các thiết bị cơ khí hóa thường tiến hành nghiền dược chất rắn đến độ mịn xác định, sau đó rây qua hai cỡ rây thích hợp để được dạng hạt đồng đều. Cuối cùng cho hỗn hợp thu được chạy qua máy xay keo để làm mịn.
Ở quy mô bào chế nhỏ với các phương tiện thủ công thô sơ như cối chày thường tiến hành quá trình điều chế qua ba bước:
-
Nghiền khô:
Nghiền các dược chất rắn trong cối đến độ mịn tôi đa có thể được (bằng cách nghiền khô với cối chày). Nếu số lượng được chất rắn tương đối lớn phải rây qua hai cỡ rây thích hợp để được các tiểu phân dược chất rắn đồng đều.
-
Nghiền ướt:
Chia làm hai trường hợp
- Nếu được chất rắn dễ thấm chất dẫn (ví dụ chất dẫn là nước mà được chất là chất thân nước) thì thêm vào bột được chất rắn một lượng chất dẫn vừa đủ tạo thành khối bột nhão đặc và tiếp tục nghiền kỹ cho tới khi thu được khối bột nhào thật mịn. Lượng chất dẫn cần dùng trong giai đoạn này thường chỉ bằng khoảng 1/9 lượng bột dược chất.
-Nếu được chất rắn khó thấm (ví dụ chất dẫn là nước mà được chất là chất sơ nước) thì thêm vào bột được chất một lượng dịch thể chết gây thấm hoặc một lượng bột chất gây thấm và môi trường chất dẫn vừa đủ tạo thành với bột một khối nhão đặc và cũng tiếp tục nghiền kỹ cho tới khi thu được khối bột nhão
-
Phân tán khối bột mịn nhão được chất rắn vào chất dẫn:
Thêm dần từng lượng nhỏ chất dẫn vào khối bột mịn nhão nói trên vừa thêm vừa nghiền khuấy và lắng gạn.
Đóng hỗn dịch thu được vào chai.
Nếu chất dẫn có độ nhớt thấp và được chất là chất có tỷ trọng lớn, để đảm bảo thu được các tiểu phân được chất rắn có kích thước tương đối đồng đều, trong khâu phân tán dược chất vào chất dẫn nên kết hợp nghiền và lắng . Tiến hành cụ thể như sau: sau khi thu được khối bột nhão mịn, thêm một lượng nhỏ chất dẫn vào khuấy đều và để lắng hỗn hợp trong 1 – 2 phút rồi gan cẩn thận lớp chất lỏng đục ở trên vào chai. Nghiền kỹ cặn còn lại trong cô’i, đoạn lại cho thêm một lượng chất lỏng nữa vào nghiền và lắng gần như trên. Cứ tiếp tục như vậy cho tới khi đã dùng hết lượng chất dẫn để chuyển bột được chất thành hỗn dịch.
Cần lưu ý rằng khi điều chế hỗn dịch thuốc bằng phương tiện thủ công thô sơ nên tiến hành thật kỹ khâu nghiền ướt chất rắn. vì đây là khâu quy mịn của hỗn dịch thu được. Lượng chất lỏng thêm vào bột được chất để nghiền ướt chỉ nên vừa đủ để tạo thành khối bột nhão đặc, tức là vừa đủ để làm mềm và nở được chất rắn. Không nên cho nhiều quá vì hỗn hợp sẽ lỏng, ít ma sát, khó nghiền và không đạt độ mịn cao.
Không được lọc hỗn dịch thuốc sau khi đã điều chế, vì vậy được chất rắn và chất dẫn đem điều chế hỗn dịch phải đảm bảo độ tinh khiết theo quy định. Các dung dịch được chất và chất dẫn đem chế hỗn dịch phải được lọc (nếu cần) trước khi phối hợp với các dược chất rắn không tan để tạo thành hỗn dịch. ’
Khi gặp các công thức thuốc hỗn dịch phức tạp (là những hệ phân tán kết hợp như dung dịch – hỗn dịch hoặc hỗn dịch – nhũ tương…) cần dựa vào tính chất lí hóa của các chất có trong công thức mà vận dụng kết hợp các phương pháp hòa tan. nhũ hóa… để điều chế chế phẩm một cách hợp lí nhất.
Ví dụ: Hỗn dịch Bactrim
Công thức:
| Sulfamethoxazol | 2,4g |
| Trimethoprim | 0,48g |
| Nipagin ỉ | 0,136g |
| -NaCMC dõi /V” | 0,3g |
| Natri saccharin K M | 0,06g |
| -Tvveen 80 | 0,12g |
| Propylenglycol | 2,4g |
Acid citric Chất thơm Nước cất vđ.
Cân sulfamethoxazol và trimethoprim, nghiền mịn, trộn thành bột kép.Kỹ thuật bào chế:
- Ngâm NaCMC (natri carboxymethyl cellulose) trong khoảng 10 ml nước ấm cho trương nở hoàn toàn, thêm Tween 80 trộn đều
- Cho hợp dịch này vào cối có bột kép, nghiền kỹ thành bột nhão
- Hòa tan nipagin vào propylen glycọl, hòa tan natri saccharin và acid citric vào nước, phối hợp hai dung dịch này làm chất dẫn và kéo dần hỗn dịch vào chai.
- Thêm chất thơm
- Thêm nước cất vừa đủ, lắc đều.
- Dán nhãn đúng quy chế, có nhãn phụ “lắc trước khi dùng”.
Thuốc uống điều trị các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp (viêm khí quản, phế quản), đường tiêu hóa, đường tiết niệu-sinh dục,chất lượng thành phẩm,theo tiêu chuẩn cơ sở
