Contents
Bông
Tên khoa học: Gossypium
Cây ông thuộc chi Gossypium; họ bông – Malvaceae. Bông có nhiều thứ do lai tạo từ bốn loại chính:
Gosypium heraceum L.
Gosypium arareum L.
Gosypium barbadense L.
Gosypium hirsutum L.
Hai loại trên thuộc nguồn gốc châu á, hai loại dưới thuộc nguồn gốc châu mỹ.
1.Đặc điểm thực vật và phân bố
Bông thuộc loại cây nhỡ cao 1 đến 3 mét, cây mọc hàng năm hoặc nhiều năm. Lá mọc sole có cuống dài, phiến lá thường chia làm năm thùy, gân lá hình chân vịt. Hoa mọc ở nách lá. Đài hoa dính liền, có một đài con gồm các lá hình tim có răng. Tràng tiền khai văn, có 5 cánh hoa có màu sắc thay đổi: vàng, hồng tía. Nhị nhiều, dính nhau thành ống. Quả nang hình trứng tròn về phía trên. Có 3 – 5 ô, mỗi ô có 5 – 7 hạt. Hạt hình trứng, bao bọc bởi sợi bông màu trắng. Cũng có loại bông có sợi màu vàng, vàng cam. Ở liên xô cũ, người ta đã tạo ra được loại bông màu xanh, màu nâu ở quy mô thí nghiệm.
2.Bộ phận dùng và công dụng
Sợi bông. Sợi bông là lớp lông bên ngoài của vỏ hạt. Mỗi hạt mang từ 5000 đến 10.000 sợi bông. Lông đơn bào rất dài: 1 – 5cm. Sợi dài chắc và loại tốt. Sợi dưới 25mm là loại ngắn, từ 25- 30mm là loại trung bình, từ 30 – 50mm là loại dài.
Trong y học bông được chia làm hai loại: bông xơ và bông hút nước
Bông xơ là bông tự nhiên đã được cán để loại hạt hay nhặt sạch tạp chất, bật thành lớp đều và không chế biến gì thêm. Loại này không hút nước, dùng làm êm khi băng bó, dùng làm nút các ống, các bình đựng môi trường nuôi cấy vi khuẩn nấm, mốc.
Bông hút nước là bông đã loại hết chất béo rồi tẩy trắng phơi khô, bật thành lớp. Bông hút nước dùng để băng bó vết thương, dệt gạc. Bông hút nước phải đạt tiêu chuẩn dược điển Việt Nam về: tốc độ hút nước, giới hạn chất tan trong nước, acid kiềm, chlorid, sulffat, calci, chất béo, chất màu, độ ẩm, độ tro.
Điều kinh. Liên Xô cũ công nhận vỏ rễ cây là một vị thuốc chính thức dùng dưới dạng cao lỏng làm thuốc cầm máu tử cung.
Nhân ta và một số nước khác dùng làm thuốc điều kinh. Nó gây co bóp tử cung giống như sự co bóp tự nhiên khi đẻ.
