Contents
1.Nguồn gốc.
Thạch là sản phẩm chế từ một số tảo biển thuộc ngành tảo đỏ – Rhodophyta.
Trên thế giới người ta có thể chế thạch từ các loại tảo thuộc các chi phí khác nhau như: Gelutium, phrllophora, Furacellaria, Euchema, Ahnfeltia, Pterocladia…
Ở nước ta rau câu là nguyên liệu quan trọng để chế thạch.Qua cuộc điều tra ven tỉnh phía bắc, chúng ta đã phát hiện 11 loài rau câu chỉ vàng – Glacilaria verucosa (Huds). Papenf. Ở các tỉnh phía nam đã phát hiện 6 loại rau câu, đáng chú ý là rau câu rễ tre – Gelidiella acerosa (Forssk) Feldm. Et Ham
2.Đặc điểm thực vật và phân bố.
Rau câu thuộc loại thực vật sống một năm, màu đỏ thẫm, đỏ vàng, đỏ nhạt, đôi khi màu nâu tối. “thân” rau câu hình trụ tròn hay phiến dẹp, dài 15-50 cm, có loài dài tới 1,3m hoặc hơn. Rau mọc thành từng cụm hay thành từng cây đơn độc, phần cuối gốc có bàn bám hình đĩa tròn để bám vào đá, vỏ sò… Rau câu chia thành nhiều nhánh, đặc tính chia nhánh là cơ sở quan trọng để xác định các loài.
Những vùng ôn đới rau câu mọc tốt vào các tháng 5,6. Vùng nhiệt đới như nước ta thì rau câu phát triển sớm hơn. Phần lớn các loài rau câu ở nước ta sinh trưởng vào cuối mùa đông, đầu mùa xuân, tốt nhất là vào khoảng giữa đến cuối mùa xuân, đầu tháng 4 rau câu đã phóng bào tử, tháng 5,6 thì tàn lụi.
Rau câu chỉ vàng thường gặp nhiều ở vùng ven biển quảng ninh, hải phòng, Thanh hóa. Chúng ta đã thành công nuôi rau câu chỉ vàng ở các đầm lớn để thu hoạch xuất khẩu và chế biến thạch. Rau câu rễ tre có ở Nha Trang cũng đã được nghiên cứu chế thạch.
3.Thu hoạch và chế biến.
Thu hoạch tảo vào những thời kỳ nhất định. Ở nước ta nên thu hoạch vào tháng 3. Hiện nay ở nhiều nước việc thu hoạch được tiến hành bằng cơ giới, có ki thu hoạch tảo do sóng đánh vào bờ. Tảo được vớt lên phơi khô, rũ sạch cát, vỏ sò rồi được làm trắng bằng cách tưới nước rồi phơi nắng, khi tưới nước thì đồng thời muối cũng bị loại. Tiếp theo là đun với nước đã acid hóa nhẹ (1 phần tảo khô, 60 phần nước) trong nhiều giờ. Lọc nóng qua vải lanh, để nguội rồi cho đông lạnh. Nước trong thạch sẽ đóng thành đá, sau đó lại cho tan đá, nước chảy ra và kéo theo tạp chất. Muốn có thạch dạng sợi thì người ta nén qua khuôn thép có lỗ rồi phơi hoặc làm khô ở 35°C. Có loại dạng bột hoặc dạng mảnh dẹt.
4.Thành phần hóa học.
Thành phần chủ yếu của thạch là chất nhầy thuộc nhóm acid thành phần có gốc sulfat.
5.Công dụng.
Thạch dùng để chữa táo bón kéo dài. Khi uống vào ruột thạch sẽ hút nước nở ra làm tăng thể tích của phân, gây điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn có ích ở ruột phát triển, vi khuẩn này đóng vai trò quan trọng trong sự co bóp của ruột già. Liều dùng 4-16g mỗi ngày, ngoài ra thạch còn là nguyên liệu để điều chế môi trường trong khoa vi sinh, làm chất ổn định các nhũ dịch. Về mặt thực phẩm, thạch dùng làm thức ăn và đồ giải khát. Thạch còn được dùng trong kỹ nghệ dệt và giấy.
